Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT): Fakty i mity

Psychoterapia poznawczo-behawioralna to jedna z najbardziej empirycznie potwierdzonych form terapii, oparta na założeniu, że nasze myśli, emocje i zachowania są ze sobą powiązane. Mimo jej skuteczności, wokół tej terapii krąży wiele mitów, które mogą zniechęcać do jej stosowania. Poniżej rozprawiamy się z najczęstszymi z nich, opierając się na faktach z praktyki klinicznej i badań naukowych.

Mit: Psychoterapia poznawczo-behawioralna to powierzchowne leczenie, które nie uwzględnia nieświadomych procesów.

Wiele osób myśli, że ta terapia skupia się wyłącznie na powierzchownych symptomach, ignorując głębsze, nieświadome mechanizmy psychiki. W przeciwieństwie do tego jak są eksplorowane w innych nurtach psychoterapeutycznych. Takie założenie sprawia,, że terapia wydaje się płytka, może nawet nieczuła i niezdolna do wprowadzenia trwałej zmiany.

Fakt: Psychoterapia poznawczo-behawioralna prowadzi do zmian na poziomie myśli automatycznych (tych szybkich, często nieświadomych reakcji na sytuacje) oraz głębokich, kluczowych przekonań o sobie samym, świecie i przyszłości. Terapia pomaga identyfikować i modyfikować schematy poznawcze, czyli uczy zmieniać się w naszych reakcjach emocjonalnych i behawioralnych ( w zachowaniu). Na przykład, poprzez techniki takie jak restrukturyzacja poznawcza, pacjent uczy się kwestionować negatywne przekonania ("Jestem bezwartościowy"), co prowadzi do długoterminowych zmian w samoocenie i codziennym funkcjonowaniu. Badania pokazują, że efekty tej terapii utrzymują się po zakończeniu leczenia, co potwierdza jej skuteczność w trwałości zmian.

Mit: Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest krótkoterminowa i trwa zaledwie 3 miesiące.

Często słyszy się, że CBT to "szybka terapia", ograniczona do kilku miesięcy, a więc nie nadaje się do złożonych problemów wymagających dłuższego wsparcia.

Fakt: Chociaż psychoterapia poznawczo-behawioralna jest ograniczona w czasie, jej długość zależy od potrzeb pacjenta i może trwać od kilku miesięcy do nawet 4 lat. Standardowe protokoły dla zaburzeń lękowych czy depresji zakładają 12-20 sesji (ok. 3-6 miesięcy), ale w przypadkach chronicznych lub złożonych problemów, takich jak zespół stresu pourazowego czy zaburzenia osobowości, terapia jest przedłużana. Kluczowe jest skupienie na realizacji celu pacjenta. W CBT uczy się pacjentów narzędzi do samodzielnego radzenia sobie, co skraca potrzebę długoterminowego leczenia w porównaniu do innych podejść.

Mit: Psychoterapia poznawczo-behawioralna leczy tylko lęk i nie radzi sobie z innymi zaburzeniami.

Mit ten wynika z początkowej popularności tej terapii w leczeniu zaburzeń lękowych, co prowadzi do przekonania, że jest specjalistyczna i nie uniwersalna.

Fakt: Psychoterapia poznawczo-behawioralna posiada specjalistyczne protokoły terapeutyczne dla większości zaburzeń i chorób psychicznych, w tym zaburzeń lękowych, depresji, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, zespołu stresu pourazowego, zaburzeń odżywiania oraz bezsenności. Na przykład, w leczeniu depresji stosuje się aktywację behawioralną, a w zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych – ekspozycję z powstrzymaniem reakcji. Metaanalizy potwierdzają wysoką skuteczność tej terapii w ponad 80% diagnoz DSM-5, często w połączeniu z farmakoterapią. To czyni ją jedną z najbardziej wszechstronnych form psychoterapii.

Mit: Psychoterapia poznawczo-behawioralna to jedynie zadaniowe rozwiązywanie problemów, bez kierowania uwagi na emocje.

Ludzie czasami postrzegają tę terapię jako "mechaniczną", skupioną na zadaniach domowych i praktycznych rozwiązaniach, co rzekomo pomija emocjonalną stronę pacjenta.

Fakt: Psychoterapia poznawczo-behawioralna faktycznie opiera się na zbadanych protokołach, ale przede wszystkim jest skoncentrowana na kliencie, jego emocjach i indywidualnych celach terapeutycznych, a relacja terapeutyczna stanowi fundament pracy. Terapeuta buduje empatię i zaufanie, co umożliwia pacjentom eksplorację ich  emocji w bezpiecznych i nieoceniających warunkach. Zadania domowe (np. monitorowanie myśli) służą wzmocnieniu zmian, ale zawsze są dostosowane do pacjenta. 

Podsumowując, psychoterapia poznawczo-behawioralna to terapia oparta na dowodach naukowych, która łączy naukę z empatią, współczuciem, uważnością i troską. Jeśli rozważasz terapię, skonsultuj się z certyfikowanym terapeutą tej metody, aby dostosować ją do swoich potrzeb.

W Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej poZDROWIENIE oferujemy indywidualne podejście, oparte na najnowszych badaniach – zapraszamy do kontaktu!